Ermenistan Türklerinin Ağızları

Azerbaycanda Gerbi Azerbaycan diye adlandırılan bugünkü Ermenistan toprakları doksanlı yıllara kadar Azerbaycan Türklerinin meskün bulunduğu mekânlardandır. Sovyetler Birliğinin zayıfladığı, dağılmaya başladığı dönemde Ermeniler harekete geçer, Karabağda mitingler düzenler. Mitinglerle başlayan süreç, Karabağın işgaliyle sonuçlanır. Karabağ savaşının devam ettiği dönemde, Ermenistanda bulunan Azerbaycan Türkleri zor durumda kalır. Ermeniler, tarafından sürekli bu ülkeyi terk etmek zorunda kalır. Doksanlı yılların başlarına gelindiğinde Azerbaycan Türklerinin tamamı Ermeniler tarafından sınır dışı edilir.

Kitleler halinde ata yurtlarını terk eden binlerce insan, Azerbaycana sığınır. Bu dönemde Azerbaycan, hem Karabağdan hem de Ermenistandan mülteci alır. Savaş şartları altında bulunan ülke, Karabağ ve Ermenistandan gelen mültecinin ihtiyaçlarına aynı anda cevap vermede zorluk çeker. Mültecinin bazıları öğrenci yurtlarına, bazıları da Azerbaycanda zorluk çeker. Mültecilerin bazıları öğrenci öğrenci yurtlarına, bazıları da Azerbaycanda Çadırkent diye tabir edilen çadırlardan oluşan şehirciklere yerleşir. Bugün gerek Ermenistani gerekse Karabağdan çıkarılan binlerce insan, Azerbaycanın farklı bölgelerinde meskün bulunmaktadır.

Bu çalışmada, bahsedilen süreçte Azerbaycanda söylenilen şekliyle didergin Yurdundan yuvasından ayrı düşen Ermenistandan zorla çıkarılan Türklerinin ağızları ele alındı. Türklerin bu toprakların her köşesinde meskün oldukları görülmektedir.
Ermenistan Türklerinin ağızları genel olarak ele alındığında, Azerbaycanın bazı ağızlarıyla benzer özellikleri taşıdığı görülmektedir. Bölge ağızları, yakın olması sebebi yle Karabağ ve Nahçivan ağızlarına benzer hususiyetler göstermesi yanında, özellikle Türkiye sınırına yakın bölgelerde meskün olanların Türkiye Türkçesinden etkilendikleri görülmektedir. Türkiye Türkçesindeki birçok kelime Ermenistan Türkleri tarafından kullanılmaktadır. Bu yönüyle de bölge ağızları dikkat çekici özelliğe sahiptir.

Yüzyıllardır Ermenistanda meskün bulunan Azerbaycan Türklerinin kültürel mirası, özellikle de ağızları, bu bölgeden Türklerin çıkarılmasıyla birlikte yok olma tehlikesiyle karşı karşıyadır. Yaşlı neslin her geçen gün azalması, gençlerin yerleştikleri yeni yerlerde konuşulan ağızlardan etkilenmeleri gibi sebeplerden dolayı, bölge ağızlarına ait özellikler her geçen gün kan kaybetmektedir. Bundan dolayı da Ermenistandan gelen yaşlı nesil hayattayken dinlenilmesi, onlardan derlemeler yapılması önem arz etmektedir.