Türkiye Cumhuriyetinin yeniden İslamlaştırılmasına dair yürütülen güncel tartışma bir yandan ağırlıklı olarak ellili yıllarla yapılan kıyaslamalara dayandırılmakta, öte yandan da İran İslam Cumhuriyetindeki durumla ilişkilendirilmektedir. Ancak bu esnada İslamcı ideolojinin düşünce tarzının tarihsel boyutu genellikle dikkate alınmamaktadır.
Bu araştırma, İslamcı düşüncenin Atatürk ve İnönü dönemlerinde kopmuş gibi görünen sürekliliğini haftalık Sebilürreşâd mecmuası (1908-1925 ve 1948-1965) temelinde ortaya koymaktadır. Aynı zamanda İslamcı yazarların kendi siyasî ve sosyal çevrelerine dair besledikleri düşüncelerde yaşanan değişimleri de ele almaktadır.
İçindekiler
KISALTMALAR
ÖNSÖZ
BİRİNCİ BÖLÜM
GİRİŞ
1- Basın Çevresi: Basın ve "Kamuoyu"
a- Türk Basınının İlk Dönemi
b- II. Abdülhamid Döneminde Basın
c- II. Meşrutiyet
d- Basın Kanunu ve Basın Dünyası 1909-1949
2- Sırat-ı Müstakim/Sebilürreşâd: Dıştan Belirlenen Kader ve Ortak Karakteristik Özellikler
a- Tarih
i. 1908-1912 - II. Meşrutiyet'in Değişim Havası
ii. 1912-1914 - Balkan Savaşları ve Birinci Dünya Savaşı Öncesi Dönem
iii. 1914-1918 - Birinci Dünya Savaşı
iv. 1918-1920 - İstanbul'un Yabancı İşgali Altındaki Dönem
v. 1920-1922 - Kurtuluş Savaşı'nda
vi. 1922-1925 - Cumhuriyet'in Kuruluş Yılları
vii. 1948-1950 - İktidarın DP'ye Geçmesi
b- Gazetecilik Anlayışı ve İdeolojik Hedefler
İKİNCİ BÖLÜM
İÇERİK ANALİZİ
1- İslam Toplumu
a- Hükümetin Rolü
b- İlmiyenin Rolü
c- Ailenin Rolü
2- Devlet Teorisi
a- Hürriyet, Eşitlik, Demokrasi
b- İslam Devleti'nin Yapısı
c- Meclis ve Partiler
d- Hilafet Meselesi
3- Avrupa ve "Şark Meselesi"
a- "İttihad": - İslam Âlemi Birliği Çağrısı
b- Cihat Düşüncesi
i. Trablus'taki Cihat
ii. Balkan Savaşları (1912-1913)
iii. Birinci Dünya Savaşı (1914-1918)
iv. Millî Kurtuluş Savaşı
4- Din Reformu
a- Dinin Zararlı Etkilerinden "Arındırılması", Asla Dönüş
b- "İçtihad" Meselesi
c- Reform Karşıtı Sesler
5- Talim ve Terbiye
a- Temel Eğitimin Durumu
b- Medrese Reformuna Dair
i. 1908-1910
ii. 1911-1914
iii. 1920-1924
c- Okullarda ve Yüksekokullarda Din Eğitimi
i. Okullarda Din Eğitimi
ii. İmam-Hatip Okulları
6- Ekonomi
a- Avrupalıların Ekonomik Hâkimiyetlerinin Sebepleri ve Bunun Nasıl Aşılacağı
b- İslamî Ekonomi Öğretileri
i. Çalışma Ahlakı ve Gelir Elde Etme
ii. Sosyal Adalet ve Riba Yasağı
7- Çeşitli Bilim Dallarına Dair Bilgiler
a- Tarih
b- Felsefe
c- Edebiyat
d- Fen Bilimleri
8- İslam ve Milliyetçilik
9- "Batılılaşma" ve Sekülerleşme
a- "Tanzimat Kafası"na Getirilen Eleştiri
b- Sekülerleşme Eleştirisi
c- 1948 Sonrası Laiklik Tartışması
10- İslam Düşmanları
a- Siyonistler
b- Masonlar
c- Komünistler
d- Misyonerler
11- Kendini Haklı Çıkarmak Amacıyla Yapılan Savunma
a- En Önemli Konular ve Argümanlar
i. Dinin Gerekliliği ve Akla Uygunluğu, Buna Bağlı Olarak da Şeriatın Mutlak Geçerlilik Talebi
ii. İslam'ın Ahlakî-Sosyal Bileşenlerinin Vurgulanması
iii. İslam Dünyasının Geri Kalmışlığının Açıklanması
iv. İlerleme Düşüncesi ve "Medeniyet"
v. İnsanlığın Doğal Dini Olarak İslam
b- Kendini Haklı Çıkarmak Amacıyla Yapılan Savunmanın İzlediği Strateji
i. Sebilürreşâd, Karşıtlarının Konumları ve Düşünceleriyle İlgilenmektedir
ii. Sebilürreşâd, "İslam"ı ve "Garp"ı Karşı Karşıya Koymaktadır
iii. Sebilürreşâd, Kabul Gören Hümanist Kavramları Kendi Zihniyetiyle Yorumlamakta ve Başka Herkesi Bu Kavramları Yanlış Kullanmakla İtham Etmektedir
c- İslam Dışı Kaynakların Kullanılması
d- "İslam'a Davet"
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
SONSÖZ
1- Özet
2- Sebilürreşâd'ın Gözünde Meşrutiyet ve Cumhuriyet Dönemlerinin Mukayesesi
3- Sebilürreşâd'ın Mirası
KAYNAKÇA
DİZİN
Türkiye Cumhuriyetinin yeniden İslamlaştırılmasına dair yürütülen güncel tartışma bir yandan ağırlıklı olarak ellili yıllarla yapılan kıyaslamalara dayandırılmakta, öte yandan da İran İslam Cumhuriyetindeki durumla ilişkilendirilmektedir. Ancak bu esnada İslamcı ideolojinin düşünce tarzının tarihsel boyutu genellikle dikkate alınmamaktadır.
Bu araştırma, İslamcı düşüncenin Atatürk ve İnönü dönemlerinde kopmuş gibi görünen sürekliliğini haftalık Sebilürreşâd mecmuası (1908-1925 ve 1948-1965) temelinde ortaya koymaktadır. Aynı zamanda İslamcı yazarların kendi siyasî ve sosyal çevrelerine dair besledikleri düşüncelerde yaşanan değişimleri de ele almaktadır.
İçindekiler
KISALTMALAR
ÖNSÖZ
BİRİNCİ BÖLÜM
GİRİŞ
1- Basın Çevresi: Basın ve "Kamuoyu"
a- Türk Basınının İlk Dönemi
b- II. Abdülhamid Döneminde Basın
c- II. Meşrutiyet
d- Basın Kanunu ve Basın Dünyası 1909-1949
2- Sırat-ı Müstakim/Sebilürreşâd: Dıştan Belirlenen Kader ve Ortak Karakteristik Özellikler
a- Tarih
i. 1908-1912 - II. Meşrutiyet'in Değişim Havası
ii. 1912-1914 - Balkan Savaşları ve Birinci Dünya Savaşı Öncesi Dönem
iii. 1914-1918 - Birinci Dünya Savaşı
iv. 1918-1920 - İstanbul'un Yabancı İşgali Altındaki Dönem
v. 1920-1922 - Kurtuluş Savaşı'nda
vi. 1922-1925 - Cumhuriyet'in Kuruluş Yılları
vii. 1948-1950 - İktidarın DP'ye Geçmesi
b- Gazetecilik Anlayışı ve İdeolojik Hedefler
İKİNCİ BÖLÜM
İÇERİK ANALİZİ
1- İslam Toplumu
a- Hükümetin Rolü
b- İlmiyenin Rolü
c- Ailenin Rolü
2- Devlet Teorisi
a- Hürriyet, Eşitlik, Demokrasi
b- İslam Devleti'nin Yapısı
c- Meclis ve Partiler
d- Hilafet Meselesi
3- Avrupa ve "Şark Meselesi"
a- "İttihad": - İslam Âlemi Birliği Çağrısı
b- Cihat Düşüncesi
i. Trablus'taki Cihat
ii. Balkan Savaşları (1912-1913)
iii. Birinci Dünya Savaşı (1914-1918)
iv. Millî Kurtuluş Savaşı
4- Din Reformu
a- Dinin Zararlı Etkilerinden "Arındırılması", Asla Dönüş
b- "İçtihad" Meselesi
c- Reform Karşıtı Sesler
5- Talim ve Terbiye
a- Temel Eğitimin Durumu
b- Medrese Reformuna Dair
i. 1908-1910
ii. 1911-1914
iii. 1920-1924
c- Okullarda ve Yüksekokullarda Din Eğitimi
i. Okullarda Din Eğitimi
ii. İmam-Hatip Okulları
6- Ekonomi
a- Avrupalıların Ekonomik Hâkimiyetlerinin Sebepleri ve Bunun Nasıl Aşılacağı
b- İslamî Ekonomi Öğretileri
i. Çalışma Ahlakı ve Gelir Elde Etme
ii. Sosyal Adalet ve Riba Yasağı
7- Çeşitli Bilim Dallarına Dair Bilgiler
a- Tarih
b- Felsefe
c- Edebiyat
d- Fen Bilimleri
8- İslam ve Milliyetçilik
9- "Batılılaşma" ve Sekülerleşme
a- "Tanzimat Kafası"na Getirilen Eleştiri
b- Sekülerleşme Eleştirisi
c- 1948 Sonrası Laiklik Tartışması
10- İslam Düşmanları
a- Siyonistler
b- Masonlar
c- Komünistler
d- Misyonerler
11- Kendini Haklı Çıkarmak Amacıyla Yapılan Savunma
a- En Önemli Konular ve Argümanlar
i. Dinin Gerekliliği ve Akla Uygunluğu, Buna Bağlı Olarak da Şeriatın Mutlak Geçerlilik Talebi
ii. İslam'ın Ahlakî-Sosyal Bileşenlerinin Vurgulanması
iii. İslam Dünyasının Geri Kalmışlığının Açıklanması
iv. İlerleme Düşüncesi ve "Medeniyet"
v. İnsanlığın Doğal Dini Olarak İslam
b- Kendini Haklı Çıkarmak Amacıyla Yapılan Savunmanın İzlediği Strateji
i. Sebilürreşâd, Karşıtlarının Konumları ve Düşünceleriyle İlgilenmektedir
ii. Sebilürreşâd, "İslam"ı ve "Garp"ı Karşı Karşıya Koymaktadır
iii. Sebilürreşâd, Kabul Gören Hümanist Kavramları Kendi Zihniyetiyle Yorumlamakta ve Başka Herkesi Bu Kavramları Yanlış Kullanmakla İtham Etmektedir
c- İslam Dışı Kaynakların Kullanılması
d- "İslam'a Davet"
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
SONSÖZ
1- Özet
2- Sebilürreşâd'ın Gözünde Meşrutiyet ve Cumhuriyet Dönemlerinin Mukayesesi
3- Sebilürreşâd'ın Mirası
KAYNAKÇA
DİZİN
-
Baskısı tükendi -
Baskısı tükendi
-
Baskısı tükendi
